• Yük Tipi
Yükün tipine göre, çoğunlukla normal şart ve ağır şart olmak üzere yük tipleri ikiye ayrılmaktadır. Normal şart yük tipi, kompresörler, pompalar, asansörler ve kısa konveyör bantları gibi uygulamalara örnektir. Bu tür yükler, genellikle daha düşük güç taleplerine ve daha stabil çalışma koşullarına sahiptir.
Öte yandan, ağır şart yük tipi, kırıcılar, fanlar, mikserler, değirmenler ve uzun konveyör bantları gibi uygulamaları içerir. Bu yükler daha yüksek güç taleplerine ve daha zorlu çalışma koşullarına sahiptir. Yüksek tork gerektiren sürekli çalışma veya ani yük değişimleri bu tip yüklerin özelliklerindendir.
Yükün tipi, bir elektrik motorunun seçimi ve kontrolünde büyük öneme sahiptir. Motorun gücü, torku ve çalışma sürekliliği, yük tipine göre belirlenir. Bu sayede, motorun uygun bir şekilde çalışması ve verimli bir performans sergilemesi sağlanır. Yük tipinin dikkate alınması, enerji verimliliğinin artırılması ve motorun dayanıklılığının sağlanması açısından kritik bir faktördür.
• İşletme Gerilimi
İşletme gerilimi, bir motorun beslendiği gerilimi ifade eder. Aynı zamanda, yumuşak yol vericinin ana devresine uygulanan gerilime de işaret eder. Motorun doğru çalışması ve performansının optimize edilmesi için uygun bir işletme gerilimi seçimi büyük önem taşır.
İşletme gerilimi, motorun tasarım özelliklerine ve çalışma gereksinimlerine bağlı olarak belirlenmelidir. Bu gerilim, motorun nominal gücü, hızı ve verimliliği gibi faktörler göz önünde bulundurularak belirlenir. Ayrıca, elektrik ağından gelen gerilim dalgalanmalarına karşı motoru korumak ve stabil bir çalışma sağlamak da önemli bir faktördür.
Yumuşak yol vericinin ana devresine uygulanan gerilim, motorun başlatma ve durdurma işlemlerini kontrol etmek için kullanılır. Yumuşak yol verici, motorun başlangıçta ani bir yük talep etmesini önleyerek mekanik ve elektriksel stresi azaltır. Bu sayede, motorun daha uzun ömürlü olması ve enerji verimliliğinin artması sağlanır. İşletme gerilimi, yumuşak yol vericinin etkili bir şekilde çalışabilmesi için uygun bir seviyede tutulmalıdır.
Motorun beslenen gerilimin ve yumuşak yol vericinin ana devresine uygulanan gerilimin doğru bir şekilde belirlenmesi, motorun güvenli ve verimli bir şekilde çalışmasını sağlar. Bu nedenle, motor ve yumuşak yol verici arasındaki gerilim uyumuna dikkat etmek önemlidir ve profesyonel bir şekilde hesaplanmalıdır.
• Motor Gücü ya da Akımı
Soft starter'ın bağlanacağı elektrik motorunun akım veya güç değerleri göz önünde bulundurularak seçilmelidir. Doğru motor gücüne sahip olan soft starter, cihazın verimli ve güvenli bir şekilde çalışması için kritik bir faktördür. Motorun etiketinde belirtilen akım ve güç değerleri, doğru soft starter seçimi için referans alınmalıdır.
Motor gücü, bir motordan elde edilen mekanik enerjinin hız ve tork ile ifade edilen bir ölçüsüdür. Soft starter, motorun başlatılması sırasında akımı kontrol etmek ve motorun pürüzsüz bir şekilde çalışmasını sağlamak amacıyla kullanılır. Motorun gücüne uygun bir soft starter seçilmesi, motorun doğru performansı sergilemesini ve uzun ömürlü olmasını sağlar.
Motor akımı da motorun gücünü belirleyen önemli bir faktördür. Motorun nominal akımı, motorun tasarım özelliklerine bağlı olarak belirlenir. Soft starter, motorun başlangıçta yüksek bir akım çekmesini önleyerek motorun ve elektrik ağının aşırı yüklenmesini engeller. Bu, enerji verimliliğini artırır, elektriksel stresi azaltır ve motorun çalışma ömrünü uzatır.
Motorun etiketinde belirtilen akım ve güç değerleri, doğru soft starter seçimi için temel bir kaynaktır. Bu değerler, motorun gücüne ve akımına uygun bir soft starterin seçilmesini sağlar. Soft starterın motorun gücü ve akımıyla uyumlu olması, doğru ve güvenilir bir çalışma sağlar.
• Kontrol Besleme Gerilimi
Kontrol besleme gerilimi, yumuşak yol verici içindeki elektronik bileşenleri besleyen gerilimi ifade eder. Bu gerilim, yumuşak yol vericinin doğru ve istikrarlı bir şekilde çalışması için önemlidir.
Yumuşak yol vericinin içerisinde bulunan kontrol devreleri ve elektronik bileşenler, işletme gerilimiyle çalışan ve düşük güç tüketen bileşenlerdir. Bu bileşenlerin doğru bir şekilde çalışması ve istenen işlevleri yerine getirmesi için uygun bir kontrol besleme gerilimi sağlanmalıdır.
Kontrol besleme gerilimi, genellikle ana devreden türetilir ve özel bir gerilim regülasyon devresi tarafından kontrol edilir. Bu sayede, kontrol devrelerine istikrarlı bir güç kaynağı sağlanır ve bileşenlerin doğru bir şekilde çalışması sağlanır.
Yumuşak yol vericinin kontrol besleme gerilimi, istikrarlı bir çalışma için uygun bir seviyede olmalıdır. Besleme gerilimi dalgalanmaları, kontrol devrelerinin istikrarını etkileyebilir ve yumuşak yol vericinin performansını olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, uygun filtreleme ve gerilim düzenleme yöntemleri kullanılarak, kontrol besleme gerilimi istenilen seviyede tutulmalıdır.
Kontrol besleme gerilimi, yumuşak yol vericinin güvenli ve sağlıklı bir şekilde çalışmasını sağlar. Elektronik bileşenlerin istenen performansı sergilemesi ve uzun bir çalışma ömrüne sahip olması için doğru bir kontrol besleme gerilimi sağlanmalıdır. Ayrıca, besleme geriliminin istikrarı, yumuşak yol vericinin güvenilirliği ve sistem performansı için kritik bir faktördür.
• 1 Saatlik Yol Verme Sayısı
Yumuşak yol vericinin içinde bulunan tristörlerin aşırı ısınmasını önlemek ve özellikle sık dur-kalk yapan motorlarda sorunsuz bir çalışma sağlamak için 1 saat içerisinde yapılacak yol alma ve durma sayısı dikkate alınmalıdır.
Yumuşak yol verici, motorun başlatılması ve durdurulması sırasında tristörlerin kontrolünü sağlar. Tristörler, yüksek akım ve gerilimle çalışan elektronik bileşenlerdir ve aşırı ısınma riski taşırlar. Bu nedenle, yumuşak yol vericinin tasarımında, tristörlerin aşırı ısınmasını önlemek ve güvenli bir çalışma sağlamak için gerekli önlemler alınmalıdır.
Sık dur-kalk yapan motorlarda, motorun bir saat içinde yapacağı yol alma ve durma sayısı önemlidir. Yüksek frekansta ve yoğunlukta yol alma ve durma işlemleri tristörlerin ısınmasına neden olabilir. Bu durum, tristörlerin ömrünü kısaltabilir, performanslarını etkileyebilir ve hatta cihazın arızalanmasına yol açabilir.
Yumuşak yol verici seçiminde, motorun çalışma şartları ve 1 saatlik yol alma ve durma sayısı dikkate alınmalıdır. Bu sayede, tristörlerin aşırı ısınması önlenir ve yumuşak yol vericinin uzun ömürlü ve güvenli bir şekilde çalışması sağlanır. Yol alma ve durma sayısı, motorun çalışma koşullarına bağlı olarak farklılık gösterebilir ve bu nedenle önceden analiz edilmelidir.
Yumuşak yol vericinin tasarımında ve kullanımında, 1 saatlik yol alma ve durma sayısı gibi faktörlerin hesaba katılması önemlidir. Bu, tristörlerin güvenli sıcaklık aralığında kalmasını sağlar, performanslarının optimize edilmesini ve sistem arızalarının önlenmesini sağlar. Ayrıca, tristörlerin ısınmasıyla ilgili önlemler alarak, yumuşak yol vericinin uzun bir çalışma ömrüne sahip olmasını ve sorunsuz bir şekilde çalışmasını sağlamak mümkün olur.
• Bypass Özelliği
Harici ya da dahili olarak bypass kontakları veya kontaktörleri ile soft starterlar donatılmıştır. Bypass özelliği, yumuşak yol vericinin etkisini geçici olarak devre dışı bırakarak motorun doğrudan çalışmasını sağlar. Bypass kontakları veya kontaktörleri, yumuşak yol vericinin tristörlerine paralel olarak bağlanır ve motorun tam hızda çalışmasına izin verir.
Bypass kontaklarının veya kontaktörlerinin dahili veya harici olma durumu, soft starter seçiminde önemli bir parametredir. Dahili bypass kontakları veya kontaktörleri olan bir soft starter, motorun direkt olarak beslenebileceği ve yumuşak yol vericinin devre dışı bırakılabileceği anlamına gelir. Harici bypass kontakları veya kontaktörleri olan bir soft starter ise motor ve yumuşak yol verici arasında ayrı bir devre üzerinde bağlantı sağlar. Bu durum, montaj kolaylığı ve yapılandırma esnekliği sağlar.
Bypass özelliğinin dahili veya harici olarak bulunması, maliyeti doğrudan etkileyen bir faktördür. Dahili bypass kontakları veya kontaktörleri olan bir soft starter, ayrı bir bypass paneline veya kontaktöre ihtiyaç duymaz, bu da maliyeti azaltabilir. Bununla birlikte, belirli uygulama gereksinimlerine bağlı olarak, harici bypass kontakları veya kontaktörleri olan bir soft starter tercih edilebilir.
Soft starter seçiminde bypass özelliği ve kontak tipi gibi faktörlere dikkat etmek önemlidir. Uygun bypass özelliği, motorun direkt çalışmasını sağlayarak enerji tasarrufu sağlar ve yumuşak yol vericinin tristörlerinin ömrünü uzatır. Dahili veya harici bypass kontaklarının tercihi ise, montaj kolaylığı, yapılandırma esnekliği ve maliyet gibi faktörleri etkiler. Bu nedenle, uygulama gereksinimleri ve bütçe göz önünde bulundurularak doğru soft starter seçimi yapılmalıdır.
• Fazlardaki Tristör Sayısı
Soft starterlar, 1, 2 veya 3 faz kontrollü olarak üretilebilir. Yani yumuşak yol vericiler, 1 fazda, 2 fazda veya 3 fazda tristör bulundurabilirler. Her bir faz tipi farklı özelliklere sahiptir ve uygulama gereksinimlerine göre seçilmelidir.
1 faz kontrollü soft starterlar, sadece tork kontrolü özelliğine sahip olup genellikle akım sınırlama özelliğine sahip değildir. Bu nedenle, bu tip soft starterlar akımı sınırlayamaz ve koruma özellikleri sınırlıdır. Bu tip soft starterlar genellikle düşük güçlü ve küçük motorlar için kullanılır.
2 faz kontrollü soft starterlar ise tork kontrolü ve akım sınırlama özelliğine sahiptir. Ancak 1 fazında tristör bulunmadığından, bu faz doğrudan motor uçlarına giriş yapar ve bir hat kontaktörü kullanılmalıdır. Ayrıca, tüm fazlarda tristör olmadığından fazlar arasında bir dengesizlik oluşur ve bazı koruma parametrelerinin tam olarak yapılamayacağı anlamına gelir.
3 faz kontrollü soft starterlar, üstün özellikleriyle birlikte tam kontrol sağlar. Bu tip soft starterlar, tork kontrolü, akım sınırlama, gerilim düzenleme gibi özelliklere sahiptir. Tam bir koruma ve kontrol sağlarlar. Bu nedenle, diğerlerine kıyasla daha yüksek performansa ve işlevselliğe sahiptirler. Ancak, bu üstün özellikler ve kontrol yeteneği nedeniyle fiyatları ve boyutları diğerlerine göre biraz daha yüksek olabilir. 3 faz kontrollü soft starterlar genellikle orta ve büyük güçlü motorlar için tercih edilir.
Ayrıca, 3 faz kontrollü soft starterlar direkt veya üçgen bağlantıya uygun olarak kullanılabilir. Bu, motorun bağlantı tipine göre soft starterın kolaylıkla uygulanabilmesini sağlar. Her bir faz tipinin avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır, bu nedenle uygulama gereksinimleri ve öncelikler doğrultusunda doğru faz tipinin seçimi önemlidir.
• Bağlantı Şekli
Soft starter'ın bağlantısı için iki farklı yöntem bulunmaktadır. En yaygın kullanılan yöntem, direkt bağlantı şeklidir ve daha az tercih edilen yöntem ise üçgen bağlantı şeklidir. Bağlantı şekli, motorun yapılandırmasına ve uygulama gereksinimlerine bağlı olarak seçilmelidir.
Direkt bağlantı şekli, soft starter'ın motorun başına doğrudan bağlanması anlamına gelir. Bu yöntemde, soft starter doğrudan motorun güç hattına bağlanır ve kontrolü sağlar. Direkt bağlantı, basit ve yaygın bir yöntemdir ve birçok uygulamada tercih edilir. Ancak, bu bağlantı şekli sadece uygun tristör sayısına ve kontrole sahip olan soft starterlar için uygundur.
Üçgen bağlantı şekli ise daha az tercih edilen bir yöntemdir. Bu bağlantı şeklinde, soft starter, motorun üç fazı arasına bağlanır ve üçgen bağlantı şeklinde bir devre oluşturulur. Üçgen bağlantı, bazı uygulamalarda avantajlı olabilir, özellikle motorun yüksek güçlü olduğu durumlarda veya motorun başlatma sırasında yüksek akım çekmesi gerektiği durumlarda tercih edilebilir. Ancak, üçgen bağlantı şekli sadece 3 faz kontrollü soft starterlarla kullanılabilir.
Bağlantı şekli, soft starter seçimi ve uygun çalışma için önemli bir faktördür. Motorun yapılandırması, güç gereksinimi ve kontrol ihtiyaçları göz önünde bulundurularak doğru bağlantı şekli seçilmelidir. Doğru bağlantı şekli, motorun güvenli bir şekilde başlatılmasını, kontrol edilmesini ve çalışmasını sağlar. Uygun bağlantı şekli, verimli bir performans, enerji tasarrufu ve ekipmanın sağlamlığı açısından önemlidir.
• Ortam Sıcaklığı
Ortam sıcaklığı, yumuşak yol vericinin çalışma süresi boyunca ortalama olarak çevre sıcaklığıdır. Bir yumuşak yol vericinin performansı ve dayanıklılığı, ortam sıcaklığına bağlıdır. Bu nedenle, 24 saatlik bir zaman dilimi boyunca ortalama ortam sıcaklığı dikkate alınmalıdır.
Yumuşak yol vericinin çalışma sırasındaki maksimum ortam sıcaklığı, bir yumuşak yol verici tipinden diğerine değişebilir. Her bir yumuşak yol verici tipi, üreticinin spesifikasyonlarına göre belirli bir sıcaklık aralığında çalışacak şekilde tasarlanmıştır. Bu sıcaklık aralığı, yumuşak yol vericinin verimli ve güvenli bir şekilde çalışabilmesi için önemlidir.
Ortam sıcaklığı, yumuşak yol vericinin içindeki elektronik bileşenlerin ısınmasını etkiler. Yüksek ortam sıcaklıkları, tristörlerin, kondansatörlerin ve diğer bileşenlerin aşırı ısınmasına neden olabilir. Bu durum, yumuşak yol vericinin performansını etkileyebilir, bileşenlerin ömrünü kısaltabilir ve hatta arızalara yol açabilir.
Yumuşak yol verici seçerken, ortam sıcaklığına dikkat etmek önemlidir. Üreticinin belirttiği maksimum ortam sıcaklığı sınırları göz önünde bulundurularak, uygun bir yumuşak yol verici seçilmelidir. Bu, yumuşak yol vericinin belirli bir ortam sıcaklığı aralığında verimli bir şekilde çalışmasını sağlar ve bileşenlerin aşırı ısınmasını önler.
Ortam sıcaklığı, yumuşak yol vericinin performansını, güvenilirliğini ve ömrünü etkileyen önemli bir faktördür. Yüksek sıcaklıkların olduğu ortamlarda, uygun soğutma ve havalandırma önlemleri alınmalıdır. Ayrıca, ortam sıcaklığının sürekli olarak kontrol edilmesi ve belirtilen sınırlar içinde tutulması önemlidir. Bu sayede, yumuşak yol verici güvenli ve verimli bir şekilde çalışabilir ve istenen performansı sergileyebilir.
• Koruma Özellikleri
Yumuşak yol vericilerin bazı modelleri, gelişmiş ayar parametreleri ve kapsamlı koruma özellikleri ile donatılmıştır. Bu özellikler sayesinde, yol verme ve durdurma işlemlerinin yanı sıra motor kontrolü ve koruması da gerçekleştirilir. Yumuşak yol vericinin koruma özellikleri, motorun güvenli ve sağlıklı bir şekilde çalışmasını sağlamak için tasarlanmıştır. İşte bu koruma özelliklerinden bazıları:
Termik Koruma: Yumuşak yol verici, motorun aşırı ısınmasını önlemek için termik koruma özelliğine sahiptir. Motorun aşırı ısınması durumunda, yumuşak yol verici termik koruma işlevi devreye girer ve motoru korur.
Tork Kontrolü: Yumuşak yol verici, motorun torkunu kontrol etmek için tork kontrolü özelliğine sahiptir. Bu özellik, motorun yük altında doğru torku üretmesini sağlar ve motorun aşırı yüklenmesini önler.
Darbeli Yol Verme: Yumuşak yol verici, darbeli yol verme özelliği sayesinde motorun başlatma sırasında düşük akım çekmesini sağlar. Bu, aşırı akımı engeller ve motorun pürüzsüz bir şekilde başlatılmasını sağlar.
Kilitli Rotor Koruması: Yumuşak yol verici, motorun kilitli rotor durumunda zarar görmesini önlemek için kilitli rotor koruması özelliğine sahiptir. Bu özellik, motorun rotorunun kilitlenmesi durumunda motoru korur ve zarar görmesini engeller.
Düşük Yük Koruması: Yumuşak yol verici, motorun düşük yük altında zarar görmesini önlemek için düşük yük koruması özelliğine sahiptir. Bu özellik, motorun düşük yükte çalıştığı durumlarda uygun koruma sağlar ve motorun güvenli bir şekilde çalışmasını sağlar.
Haberleşme Özellikleri: Bazı yumuşak yol verici modelleri, haberleşme özelliklerine sahiptir. Bu özellikler sayesinde, yumuşak yol verici diğer sistemlerle iletişim kurabilir ve veri alışverişinde bulunabilir. Bu da sistem entegrasyonunu kolaylaştırır ve kontrol sürecini optimize eder.
Faz Dengesizliği Koruması: Yumuşak yol verici, faz dengesizliği koruması özelliğine sahiptir. Bu özellik, fazların dengesiz olması durumunda koruma sağlar ve motorun güvenli bir şekilde çalışmasını sağlar.
Analog Çıkış: Bazı yumuşak yol verici modelleri, analog çıkış özelliğine sahiptir. Bu özellik sayesinde, yumuşak yol verici çeşitli parametreleri analog sinyallerle iletebilir ve harici cihazlarla entegre çalışabilir.
Yumuşak yol vericinin koruma özellikleri, motorun güvenliği ve performansı için kritik öneme sahiptir. Bu özellikler, motorun doğru çalışmasını sağlar, aşırı yüklenmeyi önler ve arızalara karşı koruma sağlar. Yumuşak yol verici seçerken, ihtiyaç duyulan koruma özelliklerinin dikkate alınması önemlidir ve üreticinin spesifikasyonlarına göre doğru seçim yapılmalıdır.
• Kontrol Devresi Gerilimi
Yumuşak yol vericinin başlatma ve durdurma komutunu kontrol etmek için kullanılan gerilim, kontrol devresi gerilimi olarak adlandırılır. Kontrol devresi gerilimi, yumuşak yol verici ile kontrol edilen motor arasında iletişimi sağlar ve komutların iletimini gerçekleştirir.
Kontrol devresi gerilimi, genellikle düşük gerilim seviyelerinde çalışır. Bu gerilim, kontrol devresinin çalışma prensiplerine ve tasarımına bağlı olarak belirlenir. Kontrol devresi gerilimi, motorun başlatma, durdurma ve hız kontrolü gibi işlemlerini yönlendirmek için kullanılır.
Yumuşak yol vericinin kontrol devresi gerilimi, genellikle düşük güçlü sinyal veya kontrol voltajı şeklinde olabilir. Bu gerilim, kontrol devresine uygulanan sinyallerin hassas bir şekilde algılanmasını ve işlenmesini sağlar. Kontrol devresi gerilimi, komutları doğru zamanda ve doğru şekilde motor ve yumuşak yol verici arasında iletebilmek için önemlidir.
Kontrol devresi gerilimi, yumuşak yol vericinin doğru çalışması ve motorun istenen şekilde kontrol edilmesi için kritik öneme sahiptir. Yüksek kaliteli bir kontrol devresi gerilimi, hassas ve güvenilir bir kontrol sağlar ve motorun verimli bir şekilde çalışmasını sağlar. Kontrol devresi gerilimi, yumuşak yol vericinin tasarımında ve uygulanmasında dikkate alınması gereken önemli bir faktördür.
Yumuşak yol verici seçerken, kontrol devresi geriliminin doğru seviyede olduğundan emin olunmalıdır. Motorun özellikleri, kontrol gereksinimleri ve uygulama gereksinimleri göz önünde bulundurularak uygun kontrol devresi gerilimi seçilmelidir. Bu, motorun güvenli ve istenen şekilde kontrol edilmesini sağlar ve yumuşak yol vericinin performansını optimize eder.
Yumuşak yol vericilerin özelliklerine ek olarak, üretici kataloglarından kontrol edilebilecek bazı diğer teknik değerler de bulunmaktadır. Bu değerler, yumuşak yol vericinin performansını ve uyumluluğunu belirlemek için önemlidir. İşte bu teknik değerlerden bazıları:
İzolasyon Gerilimi: İzolasyon gerilimi, yumuşak yol vericinin elektriksel olarak izole edilmiş parçaları arasındaki gerilim değerini ifade eder. Bu değer, yumuşak yol vericinin güvenli ve sağlam bir şekilde çalışabilmesi için belirlenen bir standarttır. İzolasyon gerilimi, yumuşak yol vericinin kullanılacağı ortama uygun olmalıdır.
Frekans: Frekans, yumuşak yol vericinin çalışma frekansını belirtir. Bu değer, motorun çalışacağı frekans aralığına göre seçilmelidir. Frekans, motorun hız kontrolü ve performansı üzerinde doğrudan etkilidir.
Aşırı Yük Kapasitesi: Aşırı yük kapasitesi, yumuşak yol vericinin belirli bir süre boyunca aşırı yüklendiğinde ne kadar yük taşıyabileceğini ifade eder. Bu değer, motorun anlık yük artışlarına veya aşırı yüklenmelere karşı dayanıklılığını gösterir.
Maksimum Yükseklik: Maksimum yükseklik, yumuşak yol vericinin belirli bir yükseklik seviyesinde güvenli bir şekilde çalışabileceği en üst sınırı ifade eder. Bu değer, yumuşak yol vericinin kullanılacağı yükseklik koşullarına göre belirlenir.
Sinyal Rölesi Sayısı: Sinyal rölesi sayısı, yumuşak yol vericinin kontrol sinyallerini yönlendirmek için kaç adet sinyal rölesi kullanabileceğini belirtir. Bu değer, kontrol ve iletişim gereksinimlerine göre dikkate alınmalıdır.
Koruma Sınıfı: Koruma sınıfı, yumuşak yol vericinin elektriksel ve mekanik koruma düzeyini ifade eder. Bu değer, yumuşak yol vericinin kullanılacağı ortamın koşullarına uygun olmalıdır. Daha yüksek koruma sınıfı, daha fazla dayanıklılık ve güvenlik sağlar.